Đút cốm dẹp – Nghi thức mang nhiều ước nguyện của người Khmer
Đối với đồng bào Khmer, cốm dẹp là vật phẩm chính để dâng cúng thần Mặt Trăng, đây là vị thần cai quản mùa màng và thời tiết, phù hộ cho mưa thuận gió hoà để việc trồng trọt, chăn nuôi được thuận lợi, làm ăn khá giả trong tín ngưỡng của người Khmer. Vì vậy, vào ngày 15 tháng 10 âm lịch hàng năm, đồng bào Khmer tổ chức lễ hội Ok Ombok và làm cốm dẹp để cúng thần Mặt Trăng.
Cốm dẹp trong tiếng Khmer là “Ombok”, và “Ok” là động tác dùng tay để đút vô miệng. Như vậy có thể hiểu Ok Ombok có nghĩa là đút cốm dẹp. Ðây cũng là nghi thức chính trong lễ hội Ok Ombok hàng năm. Nghi thức này thường được thực hiện tại chùa, có khi trong sân nhà hoặc địa điểm có thể nhìn thấy rõ mặt trăng. Ngoài cốm dẹp là vật phẩm bắt buộc thì còn có các loại nông sản khác vừa thu hoạch được như dừa, chuối, các loại khoai, các loại trái cây và bánh kẹo.
Họ đút cốm dẹp cho trẻ vì đức Phật có dạy lòng tham của người trần tục là vô bờ bến, không bao giờ thỏa mãn. Nó cũng giống như đứa trẻ miệng đã đầy thức ăn mà vẫn muốn thứ khác nữa. Nên qua hành động này, người ta muốn nhắc nhở con người nên biết bằng lòng với hiện tại và nên biết điểm dừng. Và theo tín ngưỡng của người Khmer, người ta quan niệm rằng miệng là một trong những cơ quan hoạt động nhiều nhất của con người, nó có hai chức năng chính là nói và ăn. Những tội lỗi về ăn thì ít nhưng nói là rất nhiều như: lời nói dối, nói xấu, xuyên tạc, châm biếm người khác làm mất đoàn kết trong gia đình, xã hội. Người ta tin rằng, tất cả những tội lỗi vì nói sẽ được xóa hết trong lễ cúng trăng này.
Đầu tiên, người chủ lễ bẻ nửa trái chuối cho vào miệng trẻ và đút một nắm nhỏ cốm dẹp rồi hỏi: “Con ước muốn điều gì?”. Đứa bé trả lời theo ý của chúng. Người hỏi đấm nhẹ vào lưng trẻ ba lần và nói rằng: “Con sẽ được như ý nguyện”.
Khi ánh trăng đã chứng kiến xong những ước vọng của con trẻ và lòng biết ơn của người lớn, người ta quây quần bên nhau trong tiếng nhạc rộn ràng. Họ nói, nước, đất và ánh trăng đã theo về trời, để sau đó đổ những cơn mưa xuống cõi trần, mang lại mầm sống mới cho con người và các loài vật.
Cốm dẹp còn được xem là biểu tượng của niềm vui được mùa. Lễ Ok Om Bok diễn ra vào thời điểm cuối mùa mưa, chuẩn bị bước vào mùa khô, là mùa thu hoạch nông sản, nên Ok Ombok còn gọi là “lễ đưa nước”, mang ý nghĩa tiễn mùa mưa. Vì vậy, ngoài nghi thức đút cốm dẹp người ta còn tổ chức thả đèn hoa đăng hay đua ghe Ngo.
Hình minh họa
Quang cảnh buổi lễ
Khi trăng lên cao tỏa sáng, mọi người bắt đầu đốt nhang, đèn ngồi chấp tay quay mặt về hướng Mặt Trăng để làm lễ
Chủ lễ, Hòa Thượng Danh Lung – Trụ trì chùa Candaransi cùng người dân tạ ơn Đức Phật, Thần Mặt trăng năm qua đã phù hộ, độ trì cho bá tánh được bình yên, mạnh khỏe. Cầu mong thần tiếp nhận những lễ vật và chứng giám lòng thành mà tiếp tục phù hộ cho bá tánh năm sau vạn sự như ý
Vật phẩm dâng cúng được mọi người bày lên bàn gồm: cốm dẹp đã trộn, chuối, khoai, dừa, hoa, nhang đèn...
Nghi tức đút cho trẻ ăn cốm dẹp
Người dân thực hiện thả hoa đăng
